పొరుగు దేశాలతో రాదారి బంధం
ఈశాన్య భారతానికి వరం
భారత్-మియన్మార్-థాయ్లాండ్ రహదారి ద్వారా ఆగ్నేయాసియాతో పాటు మనదేశంలోని వెనకబడిన ఈశాన్య ప్రాంత ముఖచిత్రం మారిపోనుంది. ఈ రహదారి ఫలితంగా మౌలిక వసతులు పెరిగి చిన్న, మధ్యతరహా పరిశ్రమల స్థాపనకు అవకాశం కలగనుంది. మూడు దేశాల మధ్య ద్వైపాక్షిక, సాంస్కృతిక, ఆధ్యాత్మిక, వాణిజ్య సంబంధాలు మరింత బలోపేతం కానున్నాయి. ఈ రహదారి మణిపూర్లోని మోరె నుంచి మియన్మార్లోని టము, మాండలే నగరం మీదుగా థాయ్లాండ్లోని మాయోసోట్ జిల్లా టాక్ వరకు విస్తరించేలా ప్రణాళిక రచించారు. దీనిపై వాహనాల ప్రయాణానికి అవసరమైన త్రైపాక్షిక మోటారు వాహనాల ఒప్పందం కోసం మూడు దేశాల మధ్య చర్చలు జరుగుతున్నాయి. భారత్ నుంచి ఈ మార్గం మీదుగా ఫార్మా, యంత్రాలు, యంత్రపరికరాలు, ప్లాస్టిక్, వాహనాలు, పత్తి ఎగుమతి చేస్తారు. రహదారి మొత్తం పొడవు 1,400 కిలోమీటర్లు. మొదటి దశలో 78 కిలోమీటర్ల రహదారిని నిర్మిస్తారు. మియన్మార్లోని 73వంతెనలను భారత్ నిధులతో ఆధునీకరిస్తున్నారు. మరో 400 కిలోమీటర్ల రహదారిని ఆధునీకరిస్తారు. భారత్కు చెందిన సరిహద్దు రహదారి సంస్థ మియన్మార్లోని టము-కలెవ్వా-కలెమై రహదారిని ఇప్పటికే అభివృద్ధి చేసింది. మొదటిదశలో 192, రెండోదశలో వంద కిలోమీటర్ల రహదారిని థాయ్లాండ్ అభివృద్ధి చేయనుంది. ఏడాదిన్నర వ్యవధిలో రహదారి పనులు పూర్తి కాగలవని భావిస్తున్నారు. మణిపూర్లోని చందేల్ జిల్లాలో గల మోరె పట్టణం మియన్మార్ సరిహద్దుకు సుమారు 250 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉంది. రాష్ట్ర వాణిజ్య రాజధానిగా మోరెకు పేరుంది.
వాణిజ్యానికి కొత్త వూపు
తొంభయ్యో దశకంలో పీవీ నరసింహారావు హయాములో ప్రారంభమైన ‘లుక్ ఈస్ట్’ విధానాన్ని తరవాత వచ్చిన ప్రభుత్వాలు ముందుకు తీసుకెళ్లాయి. ఇందులో భాగంగా ఆగ్నేయాసియా దేశాలతో ద్వైపాక్షిక, సాంస్కృతిక, వాణిజ్య సంబంధాలను మెరుగుపరచుకుంటూ ముందుకు సాగాయి. ప్రస్తుత మోదీ ప్రభుత్వం ‘లుక్ ఈస్ట్’ విధానాన్ని ‘యాక్ట్ ఈస్ట్’గా మార్చి అభివృద్ధికి దారులు పరుస్తోంది. అధికారం చేపట్టగానే 2014 నవంబరులో మోదీ మియన్మార్ సందర్శించారు. భారత్-మియన్మార్-థాయ్లాండ్ రహదారి వెనక భారత్ చొరవ ఉంది. భారత ఈశాన్య ప్రాంతం ఆగ్నేయాసియాకు ముఖద్వారం వంటిది. బంగ్లాదేశ్, చైనా, భూటాన్, మియన్మార్ సరిహద్దులు గల ఈశాన్య ప్రాంతం వ్యూహాత్మకంగా కీలకమైంది. ఇక్కడి ప్రజల ఆచార వ్యవహారాలు, సంప్రదాయాలు ఒకింత భిన్నంగా ఉంటాయి. ఈశాన్య రాష్ట్రాలు విస్తృత సహజ వనరులకు నిలయాలు. అపారమైన జల వనరులు ఉన్నాయి. వీటిని సద్వినియోగం చేసుకుంటే జలవిద్యుత్తును ఉత్పత్తి చేసుకోవచ్చు. పారిశ్రామిక అవసరాలకు విద్యుత్ ఉపయోగపడుతుంది. అవసరాలకు పోగా మిగిలినది పొరుగు దేశాలకు విక్రయించుకునే అవకాశం ఉంది. దేశం మొత్తం వెదురులో 28శాతం ఈ ప్రాంతం నుంచే లభిస్తుంది. ఇందులో మిజోరాం ముందుంది. వెదురు ఉత్పత్తిలో భారత్ ఆసియాలో రెండోస్థానంలో ఉంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో ఏటా 46వేల టన్నుల రబ్బరు ఉత్పత్తి అవుతున్నట్లు అంచనా. ప్రపంచవ్యాప్తంగా రబ్బరు ఉత్పత్తి చేస్తున్న దేశాల్లో భారత్ అయిదో స్థానంలో ఉంది. రబ్బరు సాగును ప్రోత్సహించడం ద్వారా 2017నాటికి సాగు విస్తీర్ణాన్ని రెట్టింపు చేయాలని భారత రబ్బరు సంస్థ ప్రతిపాదించింది. తేయాకు సాగుకూ ఈ ప్రాంతం ప్రసిద్ధి. అసోమ్లో తేయాకు అత్యధికంగా సాగు చేస్తారు. దేశంలో 50శాతానికి పైగా ఉత్పత్తి ఇక్కడి నుంచే లభిస్తోంది. మానవ వనరులకు కొరత లేదు. ఈ నేపథ్యంలో తేయాకు, రబ్బరు, వెదురు ఆధారిత చిన్నతరహా, మధ్యతరహా పరిశ్రమలకు స్థాపనకు విస్తృత అవకాశాలు ఉన్నాయి.
మియన్మార్ చూడటానికి చిన్న దేశమే కావచ్చు. కానీ, అపారమైన సహజ వనరులకు అది నిలయం. విస్తృత తీరప్రాంతంతో పాటు సారవంతమైన నేలలకు కొదవ లేదు. ఈ ఆగ్నేయాసియా దేశంతో మొదటినుంచీ మనకు సత్సంబంధాలు ఉన్నాయి. అంగ్సాన్ సూచీ ప్రజాస్వామ్య ఉద్యమానికి అండగా నిలిచింది. అదే సమయంలో సైనిక పాలకులతో కూడా సత్సంబంధాలు నెరపింది. ఈశాన్య రాష్ట్రాలైన మణిపూర్, మిజోరాం, నాగాలాండ్, అరుణాచల్ప్రదేశ్లతో సుమారు 1,643 కిలోమీటర్ల సరిహద్దులను పంచుకుంటోంది. బంగాళాఖాతం తీరప్రాంతం కలిగి ఉంది. ఈశాన్య రాష్ట్రాల ప్రజలకు మియన్మార్ వాసులతో సత్సంబంధాలు ఉన్నాయి. భారత్, ఆగ్నేయాసియా దేశాల మధ్య మియన్మార్ వారధి లాంటింది. మణిపూర్లోని మోరె, ఇంఫాల్ నుంచి మియన్మార్లోని రెండో అతి పెద్ద నగరమైన మాండలేల మధ్య బస్సు సర్వీసు ప్రారంభించాలన్న ఆలోచన నేటికీ కార్యరూపం దాల్చలేదు. గతంలో మణిపూర్, నాగాలాండ్లకు చెందిన కొన్ని తిరుగుబాటు బృందాలు మియన్మార్లో స్థావరాలు ఏర్పాటు చేసుకుని కార్యకలాపాలు కొనసాగించాయి. ఆ దేశంతో సత్సంబంధాల ద్వారా ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో తీవ్రవాదానికి కొంతవరకు అడ్డుకట్ట వేయవచ్చు. థాయ్లాండ్ తరవాత మన దేశమే మియన్మార్కు అతిపెద్ద మార్కెట్. ఆ దేశ ఎగుమతుల్లో పాతిక శాతం భారత్కే వస్తున్నాయి. వ్యవసాయం, టెలి కమ్యూనికేషన్లు, ఐటీ, చమురు, సహజవాయువు, ఆహారశుద్ధి రంగాల్లో అపార అవకాశాలు ఉన్నాయి. పెద్దసంఖ్యలో మియన్మార్ వాసులు అనధికారికంగా ఈశాన్య రాష్ట్రాల్లో నివసిస్తూ ఉపాధి పొందుతున్నారు. నిన్న మొన్నటి దాకా సైనిక పాలనతో విసిగిపోయినవారికి స్వదేశంకన్నా భారత్లోనే తమకు మంచి భవిష్యత్తు ఉందని వారు భావిస్తున్నారు. మియన్మార్కు భారత్ నాలుగో అతిపెద్ద వ్యాపార భాగస్వామి. థాయ్లాండ్, సింగపూర్, చైనా మొదటి మూడు స్థానాల్లో ఉన్నాయి.
బహుళ ప్రయోజనాలు
దశాబ్దాల సైనిక పాలన నుంచి ఇటీవలే ప్రజాస్వామ్య ప్రస్థానాన్ని ప్రారంభించిన మియన్మార్లో వాణిజ్యావకాశాలు, పునర్నిర్మాణ పనులపై అంతర్జాతీయ సమాజం దృష్టి సారించింది. మొదటి నుంచీ మియన్మార్పై కన్నేసిన చైనా ఈ విషయంలో భారత్కన్నా ముందే ఉంది. భారత్ కాస్త ఆలస్యంగా మేలుకుంది. మే మూడోవారంలో కేంద్రమంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ మియన్మార్లో పర్యటించారు. భారత్కు చెందిన యునైటెడ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా అక్కడ కార్యకలాపాలు కొనసాగిస్తోంది. స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా కూడా వ్యాపార కార్యకలాపాలు ప్రారంభించేందుకు చురుగ్గా ప్రయత్నాలు సాగిస్తోంది. దశాబ్దాల పాటు మియన్మార్ సైనిక పాలనలో ఉన్నందువల్ల ఆ దేశంతో మన వాణిజ్యం తక్కువే. దానికితోడు సైనిక పాలకులపై చైనా ప్రభావం కారణంగా చెప్పుకోదగ్గ వాణిజ్యం జరగలేదు. 2020నాటికి వెయ్యి కోట్ల డాలర్ల వాణిజ్యాన్ని భారత్ లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ప్రజాప్రభుత్వం ఏర్పడటం, పునర్నిర్మాణ పనులపై అక్కడి ప్రభుత్వం దృష్టిపెట్టడం వల్ల మున్ముందు వాణిజ్య సంబంధాలు మెరుగ్గా ఉంటాయని అంచనా. తాజా రహదారి వల్ల నేరుగా రాకపోకలు సాగించేందుకు; ఎగుమతులు, దిగుమతులు చేసుకునేందుకు అవకాశం కలుగుతుంది. థాయ్లాండ్తోనూ మనకు సత్సంబంధాలే ఉన్నాయి. 2014లో ఇరుదేశాల మధ్య 800కోట్ల డాలర్ల మేర వాణిజ్యం జరిగింది. 2015లో ఇది 1,200కోట్ల డాలర్లకు పెరిగింది. పర్యాటక కేంద్రంగా పేరుగాంచిన థాయ్లాండ్ను నిరుడు పది లక్షల మందికి పైగా భారతీయ పర్యాటకులు సందర్శించారని అంచనా. తాజా రహదారి వల్ల వాణిజ్యంతోపాటు పర్యాటకుల సంఖ్యా పెరిగే అవకాశం ఉంది. ఆగ్నేయాసియా దేశాలతో వాణిజ్యావకాశాలు, ఈశాన్య రాష్ట్రాల ప్రగతికి దోహదపడే భారత్-మియన్మార్-థాయ్లాండ్ రహదారి ఎంత త్వరగా కార్యరూపం దాలిస్తే అంత మంచిది!
